Terapia osób z afazją powinna być interdyscyplinarna – to oznacza, że człowiek, który doświadcza problemów wynikających z udaru, wypadku, nowotworu i innych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, powinien zostać otoczony opieką wielu specjalistów.
W postępowaniu terapeutycznym niezwykle istotna jest motywacja samego chorego do poprawy swojej sytuacji życiowej. Na taką motywację mogą pozytywnie wpłynąć zajęcia, które pozwalają skonfrontować się z codziennymi problemami, a czasem po prostu oderwać się od nich. Warto zatem proponować choremu aktywności skupiające się na działaniach twórczych i stwarzające okazję do miłego spędzenia czasu wśród innych ludzi.
Proces tworzenia w arteterapii nie wymaga werbalizacji, dlatego wiele osób może poczuć się podczas zajęć bezpieczniej. Uczestnicy mają szansę wyrażenia siebie, swoich emocji i zaspokojenia potrzeb społecznych. W arteterapii nie jest istotny efekt działania, a samo działanie.
Ekspresja poprzez sztuki plastyczne, muzykę, taniec może być punktem wyjścia w terapii osób z długotrwałymi zaburzeniami komunikacji językowej. Oprócz pozytywnego oddziaływania na sferę psychiczną można odnotować wiele korzyści w sferze fizycznej. Osoby po przebytym udarze często zmagają się z niepełnosprawnością ruchową wynikającą z niedowładu. Gra na instrumentach, działania plastyczne oraz inne aktywności wymagają pracy manualnej. Ponadto tworzenie wspólnie z innymi ludźmi motywuje chorych jeszcze bardziej do podejmowania prób posługiwania się ręką, która „przejęła obowiązki” niedowładnej kończyny.
Nasze spotkania arteterapeutyczne w Fundacji Wsparcia Osób z Zaburzeniami Komunikacji Językowej „Między Słowami” stwarzają bezpieczną przestrzeń dla osób wycofanych. Pokazują uczestnikom, że mimo braku wcześniejszych doświadczeń z tworzeniem czegokolwiek – malowaniem, lepieniem, grą na instrumentach – żaden z nich nie jest wykluczony z twórczych działań i może odnaleźć w sobie zdolności plastyczne, muzyczne, a przede wszystkim wielką radość związaną z odkrywaniem nowej części siebie. Parafrazując znaną polską piosenkę: Tworzyć każdy może, trochę lepiej lub trochę gorzej, ale nie o to chodzi, jak co komu wychodzi… Czasami człowiek musi – inaczej się udusi! A czasami musi się tylko otworzyć, by zrozumieć, że potrafi zrobić tak niewiele, a zarazem tak wiele. Każdy z nas ma przecież niepodważalne prawo do czerpania radości z chwil i walki o samego siebie. Musi tylko nauczyć się i zapamiętać, że w życiu, któremu towarzyszy choroba, są także inne momenty niż te przepełnione zmartwieniami.
Twórcze działania pozwalają pozbyć się negatywnych emocji, rozładować frustrację. Mimo trudów i wyzwań stawianych uczestnikom podczas zajęć osoby z grupy są dla siebie wzajemnym wsparciem – zawsze chętnie sobie pomagają, uczą się, jak z przymrużeniem oka patrzeć na swoje problemy, a czasem się z nich śmiać. Przede wszystkim jednak udowadniają, że spora część niepełnosprawności znajduje się tylko w ich głowach i w wyobrażeniach samych siebie.
Literatura:
Elman, R.J., Bernstein-Ellis, E. (1999). The Efficacy of Group Communication Treatment in Adults With Chronic Aphasia, Journal of Speech, Language, and Hearing Research, vol. 42.
Malchiodi, C. (2014). Arteterapia. Podręcznik. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Reynolds, F. (2012). Art therapy after stroke: Evidence and a need for further research, The Arts in Psychotherapy, nr 39, Elsevier Ltd.
Róg, D. (2017). Zastosowanie różnych form arteterapii jako element terapii logopedycznej osób z afazją. W: D. Saniewska (red.), Białostockie Spotkania Młodych Logopedów. Varia. Białystok: Wydawnictwo Prymat.
