Drugim filmem w cyklu zajęć filmoterapii realizowanym w Fundacji „Między Słowami” była biografia Zbigniewa Religi w reżyserii Łukasza Palkowskiego. W kontraście do pierwszego seansu zaproponowano więc stosunkowo nową polską produkcję, opowiadającą o rozgrywających się na tle rzeczywistości lat 80. losach znanej postaci.
Zbigniew Religa, postać wybitna dla polskiej medycyny i kardiochirurgii, po ponad pięciu latach od swojej śmierci doczekał się wystawienia mu celuloidowego pomnika. Na szczęście Łukasz Palkowski, reżyser, nie zapomina o tej ciemniejszej, po prostu ludzkiej stronie profesora. To nie obraz „boga”, a człowieka [1].
Fabuła „Bogów” koncentruje się na kilkuletnim okresie przygotowań poprzedzających dokonanie pierwszego udanego przeszczepienia serca w Polsce. Przywiezione ze stażu w Stanach Zjednoczonych przekonanie, że program transplantacji tego organu stanowi jedyną szansę dla najgorzej rokujących pacjentów, prowadzi młodego kardiochirurga do konfrontacji ze zwierzchnikami. (…) Działanie bohatera jest głęboko zakorzenione w jego charakterystyce: żeby osiągnąć swoje cele, potrafi rzucić wszystko na szalę i walczyć do końca, niezależnie od tego, jaki rachunek przyjdzie mu za to zapłacić [2].
Kilku uczestników spotkania wyszło tuż po jego rozpoczęciu, mówiąc, że mieli okazję obejrzeć film wcześniej. Zasugerowano im, że to doskonała okazja, aby sprawdzić, czy ponowny seans dostarczy analogicznych wrażeń oraz jak dyskusja może wpłynąć na jego postrzeganie. Argumenty te okazały się jednak niewystarczające, by zachęcić te osoby do pozostania.
Podczas dyskusji po filmie uczestnicy wyrażali przede wszystkim zachwyt związany z oddaniem realizmu epoki oraz fizjologii bohatera bezbłędnie zagranego przez Tomasza Kota. Rozmowa skoncentrowała się na porównaniu fabuły z faktami historycznymi. Wzbogacono ją o historię Tadeusza Żytkiewicza, pacjenta doktora Religi, który najdłużej przeżył z przeszczepionym sercem. Zaprezentowano również oryginał zdjęcia z końca filmu z podkreśleniem jego znaczenia i popularności nie tylko w Polsce, ale także na świecie.
Po tej części dyskusji nawiązano do osobistych doświadczeń uczestników. Czy chcieliby zobaczyć swoją biografię na ekranie? Jaki okres życia lub jakie wydarzenia by obejmowała? Jaki ich zdaniem gatunek filmowy by reprezentowała? Na wymienione pytania pacjenci odpowiadali zwykle jednym słowem, nie uzasadniając swoich wyborów.
Opór wobec uczestnictwa w dyskusji po seansie okazał się problemem wymagającym znalezienia skutecznego rozwiązania. Co ciekawe, wśród pacjentów, którzy zdecydowali się pozostać do końca zajęć, znajdowały się zarówno osoby mówiące płynnie, jak i posługujące się paszportem komunikacyjnym.
Konieczne okazało się także określenie poziomu wpływu uczestników na dobór repertuaru. Z jednej strony pozwoliłoby to uniknąć sytuacji, w której dana osoba miała okazję już określony film obejrzeć. Z drugiej jednak klucz doboru stanowi cel terapeutyczny zajęć, a więc tematyka części dyskusyjnej. Ograniczono się zatem do informowania grupy o planowanym pokazie na tydzień przed kolejnymi seansami.
[1] https://kultura.onet.pl/film/recenzje/bogowie-serce-nie-sluga-recenzja/07ygxp1
[2] https://kulturaliberalna.pl/2014/11/11/monoteizm-religa-recenzja-bogowie/
Obraz w nagłówku: Kadr z filmu „Bogowie”, reż. Łukasz Palkowski, 2014r.
