Trudności z czytaniem (aleksja) znajdują się w grupie zaburzeń, które są najczęściej wymieniane jako towarzyszące afazji. Literatura dotycząca nabytej aleksji i możliwości terapii jest jednak mocno okrojona. Ponadto zdecydowana większość istniejących podejść do terapii aleksji jest ukierunkowana głównie na poprawę umiejętności czytania na poziomie jednowyrazowym.
Wiele osób z nabytą aleksją ma nadzieję na odzyskanie umiejętności przeczytania „całego” tekstu. Często jako cel w terapii logopedycznej stawiają sobie one powrót do możliwości czytania artykułów w gazetach lub literatury pięknej. Nie opracowano jednak do tej pory wielu metod terapeutycznych, które odnosiłyby się do treningu tego typu umiejętności.
Jedną z nielicznych jest technika terapeutyczna MOR, czyli Multiple Oral Re-reading (Wielokrotne Czytanie Ustne).
Jedną z najprzyjemniejszych zalet tej techniki jest możliwość bardzo zindywidualizowanego doboru tekstów do ćwiczeń. Mogą to być artykuły z gazet, fragmenty ulubionych książek czy poradników. Ważne jest, by treść była dla pacjenta interesująca. Warto, by logopeda poświęcił chwilę na rozmowę o zainteresowaniach pacjenta i przedstawił dwa, trzy teksty do wyboru. Jest to szczególnie ważne na początku terapii. Tekst powinien zawierać od 100 do 500 słów w zależności od zachowanej umiejętności czytania.
Poziom trudności tekstu należy również dobierać indywidualnie. Literatura podaje, że najlepiej, by był to tekst na poziomie ukończonych siedmiu–dziewięciu lat nauki.
Na potrzeby pracy z pacjentami w Fundacji Między Słowami posługujemy się indeksem FOG-PL, określającym poziom mglistości tekstu, dostępnym na stronie www.logios.pl.
Zgodnie z założeniami wybrany tekst może być czytany przez pacjenta na głos kilka razy dziennie (na przykład 30 minut dziennie przez tydzień) lub tak długo, aż pacjent osiągnie oczekiwany rezultat, na przykład 100 słów na minutę.
Poniżej przedstawię w punktach, jak prowadzić terapię:
- Terapeuta czyta tekst na głos.
- Pacjent powtarza czytanie sam w obecności terapeuty, a terapeuta zapisuje czas i liczbę popełnionych błędów.
- Pacjent ćwiczy w domu czytanie aż do momentu osiągnięcia zakładanego rezultatu.
- Zmiana tekstu na nowy następuje po osiągnięciu spodziewanego efektu.
Uwagi do pracy:
- W czasie gdy pacjent czyta tekst po raz pierwszy, mogą się pojawić trudności z poprawnym przeczytaniem jakiegoś słowa czy zwrotu, które nie ustępują mimo podjęcia kilku prób. Warto wówczas rozważyć usunięcie z tekstu tego wyrazu lub zastąpienia go innym.
- Samodzielne czytanie tekstu w domu powinno się odbywać w obecności członka rodziny, który zapisuje czas czytania.
- MOR jest z założenia techniką opartą na czytaniu dłuższych tekstów, więc w przypadku pacjentów z dużymi zaburzeniami czytania można zacząć od czytania pojedynczych zdań i wydłużać tekst w miarę przyrostu umiejętności.
- MOR nie służy do ćwiczenia rozumienia tekstu, ale aby urozmaicić pracę z pacjentem, terapeuta może ułożyć kilka pytań do tekstu sprawdzających rozumienie. Takie zadanie powinno się wprowadzić po osiągnięciu przez pacjenta spodziewanego rezultatu.
Niektóre badania dowodzą, że mimo braku nacisku na rozumienie technika ta wpływa na nie pozytywnie. - Podczas używania techniki MOR może istnieć obawa, że pacjent po kilkukrotnym przeczytaniu tekstu nauczy się go na pamięć. Takie wątpliwości miała też autorka artykułu, ale o tym, jak ćwiczenia czytania wyglądają w praktyce, można będzie przeczytać w drugiej części artykułu.
Bibliografia:
Chapey, R. (red.). (2008). Language Intervention Strategies in Aphasia and Related Neurogenic Communication Disorders. Baltimore: Wolters Kluwer Health.
