Już kilka razy na tym portalu pisałam o tym jak ważny jest sprawny partner komunikacyjny dla osoby żyjącej z afazją i jak istotna dla osób z afazja jest możliwość uczestniczenia w zwykłej rozmowie.
Ostatni rok poświęciłam na kolejne zgłębianie wiedzy o terapii afazji w teorii i praktyce. Znacznie poszerzyłam swoja wiedzę w zakresie szkolenia partnerów komunikacyjnych. W tym artykule przybliżam temat, który jest dla mnie szczególnie bliski zawodowo.
Szkolenie partnerów komunikacyjnych ma na celu poprawę umiejętności konwersacyjnych, pewności siebie i bycia tu i teraz u osób z afazją. To ważne, ponieważ rozmowa jest wszechobecnym elementem codziennego życia.
Badania wśród osób żyjących z afazją i bez afazji pokazują, że czynności komunikacyjne są istotne w obu grupach ludzi (Davidson i in., 2003). W badaniu tym 15 osób starszych z przewlekłą afazją i 15 osób bez afazji obserwowano w ich codziennych, rutynowych sytuacjach w domu lub w grupach społecznych. Obserwacje naturalistyczne wykazały, że w obu grupach ludzie angażowali się w podobne czynności komunikacyjne, chociaż różnice były widoczne w częstotliwości komunikacji oraz w konkretnych czynnościach, takich jak opowiadanie historii, pisanie, komentowanie i potwierdzanie. Różnice te mogą wpływać na jakość życia osób z afazją.
Ilustrują to badania przeprowadzone w Australii przez Worrall et al. (2010), którzy zbadali cele osób z afazją i podzielili te cele na dziewięć szerokich kategorii. Należą do nich m.in. powrót do życia przedudarowego klientów oraz umiejętność komunikowania nie tylko podstawowych potrzeb, ale także opinii. Uczestnicy badania chcieli również uzyskać informacje na temat afazji, udaru i dostępnych usług; życzyli sobie więcej terapii logopedycznej, większej autonomii, a także godności i szacunku. Podkreślili znaczenie zaangażowania w aktywność społeczną, rekreacyjną i zawodową, a także odzyskanie zdrowia fizycznego. Co ciekawe, ich cele obejmowały chęć pomocy innym. Żaden z tych celów nie jest możliwy do osiągnięcia bez umiejętności konwersacyjnych.
Podobne obserwacje poczynili Wallace i in. (2016). W swoim badaniu zapytali 39 osób z afazją i 29 członków ich rodzin o najważniejsze dla nich wyniki terapii afazji. W odpowiedziach uwzględniono następujące tematy:
(1) Lepsza komunikacja;
(2) Zwiększony udział w życiu;
(3) Zmiana postaw poprzez zwiększoną świadomość i edukację na temat afazji;
(4) Odzyskana normalność;
(5) Poprawa samopoczucia fizycznego i emocjonalnego; oraz
(6) Ulepszone usługi zdrowotne (i wsparcie).
Jak widać, lepsza komunikacja jest priorytetem zarówno dla osób z afazją, jak i ich rodzin.
Warto zwrócić także uwagę na prace Simmons-Mackie et al. (2010), która próbowała ustalić, czy takie szkolenia są skuteczne. Autorka użyła 23 terminów do przeszukania 12 elektronicznych baz danych oraz czasopisma „Aphasiology”, aby odpowiedzieć na pytania dotyczące wpływu szkolenia partnerskiego na język, aktywność komunikacyjną i uczestnictwo, a także psychospołeczne przystosowanie i jakość życia dorosłych z afazją i ich partnerów komunikacyjnych.
Według autorów, szkolenie partnerów komunikacyjnych poprawia działania komunikacyjne i udział w komunikacji partnerów osób z afazją. Jest również prawdopodobnie skuteczny w poprawie działań komunikacyjnych i udziału osób z przewlekłą afazją, gdy wchodzą one w interakcje z przeszkolonymi partnerami komunikacyjnymi. Z drugiej strony nie ma wystarczających dowodów dotyczących wpływu treningu partnerskiego na osoby z ostrą afazją. Nie wiadomo również, jaki wpływ ma szkolenie na zaburzenia językowe, przystosowanie psychospołeczne lub jakość życia osoby z afazją lub partnera komunikacyjnego. Niemniej jednak, nawet poprawa komunikacji między niektórymi klientami z afazją, a ich partnerami komunikacyjnymi jest wielkim sukcesem.
Holenderskie doświadczenia w prowadzeniu szkoleń dla partnerów komunikacyjnych również wspierają ogromny potencjał takich programów. Wielaert i in. (2017) podają przykład holenderskiego szkolenia Partners of Aphasic Clients Conversation Training (PACT) i opisują, w jaki sposób wpłynęło ono na osoby z afazją i ich partnerów, gdy zostało ono wprowadzone do placówek rehabilitacyjnych.
W badaniu badacze przeprowadzili wywiady z 17 partnerami osób z afazją o ich doświadczeniach z programem Aphasic Clients Conversation Training (PACT). Uczestnicy byli zadowoleni z programu. Wyniki wskazują jednak, że podczas prowadzenia programu treningowego logopedzi muszą mieć jasność co do wspólnego charakteru rozmów i tego, co można zaoferować w ramach trajektorii rehabilitacji. Partnerzy osób z afazją nie mieli świadomości interaktywnego charakteru komunikacji przed szkoleniem i dopiero gdy się o tym dowiedzieli, docenili program szkolenia.
Podsumowując, literatura wyraźnie pokazuje, że partnerzy i członkowie rodziny powinni być uwzględniani w programach szkoleniowych skierowanych do osób z afazją. Ich rola w doskonaleniu umiejętności komunikacyjnych tych klientów jest znacząca. Ogólnie rzecz biorąc, istnieje silne zaplecze teoretyczne uzasadniające wprowadzenie szkolenia partnera komunikacyjnego do programu regularnej terapii osób z afazją.
W kolejnym artykule przyjrzę się różnym programom komunikacyjnym i opiszę ten, który z powodzeniem wdrażam wśród klientów Fundacji Między Słowami w Gdyni.
Literatura:
- Simmons-Mackie, N. et al. (2010) ‘Communication Partner Training in Aphasia: a systematic review’, Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 91 (12), pp. 1814–1837.
- Wallace, S.J. et al. (2017) ‘Which outcomes are most important to people with aphasia and their families? An international nominal group technique study framed within the ICF.’ Disability and Rehabilitation, 39(14), pp. 1364 –
- Wielaert, S. M. et al. (2017)” Now it is about me having to learn something …” Partners’ experiences with a Dutch conversation partner training programme (PACT)’, International Journal of Language and Communication Disorders, 52(2), pp. 143 –
- Worrall, L., et al. (2011)‘What people with aphasia want: Their goals according to the ICF’, Aphasiology, 25(3), 309–322.