/

Jak poprawić komunikację z osobą cierpiącą na demencję. Praktyczne przykłady

„Społeczeństwo się starzeje” – grzmią media. Rośnie liczba osób z demencją, zwłaszcza z otępieniem alzheimerowskim. Chorym doradza się ćwiczenia pamięci (np. rozwiązywanie krzyżówek, sudoku), a także ćwiczenia gimnastyczne, regularne spacery i dobry sen.

Dużo rzadziej można przeczytać o tym, że osób cierpiących na demencję nie da się porównać. To, jak funkcjonują, zależy od tego, które obszary mózgu są uszkodzone. Co więcej, jako osoby obdarzone odmienną osobowością, mogą zupełnie różnie reagować na chorobę.

Porada, by skorzystać z pomocy w wyspecjalizowanych ośrodkach nie wytrzymuje konfrontacji z rzeczywistością. Wysokie opłaty za pobyt w ośrodku lub brak wolnych miejsc powodują, że rodzina zostaje sama ze swoim problemem.

Bez dostępu do specjalistycznego poradnictwa, opiekunowi może zabraknąć cierpliwości, by traktować bliską osobę z szacunkiem. A przecież chory powinien jak najdłużej mógł wieść godne życie, a jego choroba nie może doprowadzać opiekunów na skraj wyczerpania nerwowego.

Dlaczego komunikacja z osobą z demencją jest trudna?

Ludzie komunikują się ze sobą, by wyrazić emocje, potrzeby, opinie, a czasem po prostu dla przyjemności. Do komunikowania używamy przede wszystkim słów, ale warto pamiętać, że intonacja, mimika, kontakt wzrokowy, mowa ciała to także istotne elementy dobrej rozmowy.

Komunikacja z osobą z demencją jest utrudniona z dwóch powodów. Osobie chorej trudno wyrazić to, co chciałaby przekazać, a także zrozumieć komunikaty, jakie są do niej kierowane. Jest to przyczyną głębokiej frustracji zarówno osoby z demencją, jak i opiekuna.

Nie ma jednego sprawdzonego sposobu na poprawę tej sytuacji. Jednak możesz wypróbować wiele wskazówek, by polepszyć komunikację z osobą cierpiącą na demencję.

Przygotuj otocznie

Rzadko uświadamiamy sobie, że komunikację z chorym może utrudniać…otoczenie. Jak odpowiednio je przygotować?

  • Ograniczaj hałas z zewnątrz (wyłącz telewizor, zamknij drzwi).
  • Ustaw się tak, by chory widział Twoja twarz.
  • Mów głośno i wyraźnie.
  • Upewnij się, że chory ma okulary korekcyjne i włączony aparat słuchowy.
  • Zapewnij mu wygodną pozycję.

Trzymaj się zasady ABC

Zasada ABC ujmuje podstawy komunikacji z osobą chorą na demencję. Łatwo zapamiętać te trzy wskazówki, ponieważ każda z nich rozpoczyna się od jednej z trzech pierwszych liter alfabetu. Oto one:

  • A (avoid confrontation), czyli unikaj konfrontacji. Nie wytykaj bliskiemu błędów, nie okazuj dezaprobaty, nie krytykuj;
  • B (be practical), stosuj praktyczne rozwiązania, czyli reaguj adekwatnie do sytuacji;
  • C (clarify the feelings and comfort) – opisuj uczucia osoby z zaburzeniami pamięci i wspieraj ją w trudnych sytuacjach. Daj do zrozumienia, że starasz się zrozumieć, co czuje. Wtedy Twój rozmówca też poczuje się pewniej i łatwiej mu będzie zrozumieć jego własne emocje.

Przykładowe wypowiedzi podczas rozmowy z osobą z demencją

  • W czasie rozmowy podawaj kluczowe słowa. Możesz je też zapisać dużymi literami czarnym flamastrem na białej kartce formatu A4. U osób z demencją długo utrzymuje się umiejętność czytania.
  • Nie masz pewności, jaka wysokość liter jest odpowiednia dla Twojego bliskiego? Przeprowadź krótki test: zapisz to samo zdanie na jednej kartce różnej wielkości czcionką i poproś chorego o pomoc w doborze odpowiedniej. Na pewno poczuje się wtedy ważny i chętny do pomocy.
  • Używaj w rozmowie rekwizytów, niech będą to przedmioty łatwe do rozpoznania, z najbliższego otoczenia chorego.
  • Zwracaj się bezpośrednio do chorego (Krysiu, Bronku).
  • Pomóż choremu rozpoznać osoby, z którymi rozmawia,  używając ich imion, stopnia pokrewieństwa, zawodu.
  • Podawaj informacje o aktualnej dacie, porze dnia i miejscu, w którym się znajdujecie.
  • Posługuj się krótkimi, prostymi zdaniami, używaj łatwych słów i konstrukcji gramatycznych.
  • Stosuj pytania zamknięte, na które odpowiedź brzmi tak lub nie.
  • Podawaj pojedyncze polecenia lub wskazówki. Daj czas choremu na przetworzenie informacji.
  • Zachęcaj chorego do rozwijania tematów, które sam podjął.
  • Jeśli chory prosi, powtórz kilkakrotnie swoja wypowiedź.
  • Weryfikuj, czyli sprawdzaj, czy się rozumiecie.
Izabela Olejniczak Pachulska
Izabela Olejniczak Pachulska
dyrektorka fundacji, neurologopeda, pedagog, trener. Jej zainteresowania są skupione na budowaniu modelu holistycznej pomocy osobom z afazją. Autorka programu „chóru osób z afazją”, posiada certyfikat osoby towarzyszącej do pracy z seniorami wg M. Montessori wydany wspólnie przez Polskie Stowarzyszenie Montessori wraz z Institut fur Lebensbegleitendes Lernen w Wiedniu, trener SCA™ (Supported Conversation for Adults with Aphasia) przy Institute of Aphasia w Toronto, trener funkcji poznawczych Instrumental Enrichment (EI).