W ostrej fazie (czyli pierwszym zgłoszeniu się do szpitala w wyniku nagłego pojawienia się objawów o charakterze neurologicznym) diagnostyka dotyczy przede wszystkim możliwych przyczyn występujących nieprawidłowości [2]. Przy podejrzeniu udaru niedokrwiennego lekarze dążą do oceny wydajności ukrwienia mózgu jako całości oraz poszczególnych jego struktur. Wynika to z możliwości zastosowania u tych pacjentów leczenia, które jednak należy wprowadzić w możliwie najkrótszym czasie od wystąpienia niedokrwienia – krótko mówiąc time is brain („czas to mózg”) [1].
Rutynowym badaniem przy przyjęciu pacjenta z objawami neurologicznymi jest tomografia komputerowa (CT, tomokomputer). Daje ona lekarzowi możliwość wykluczenia krwotoku w obrębie mózgowia oraz ewentualnych zmian strukturalnych (obrzęku tkanek, obecności guzów). Jest to szybkie w realizacji i łatwo dostępne badanie radiologiczne (wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie) o niskiej inwazyjności [3].
Angiografia jest typem badania tomografii komputerowej z użyciem środka kontrastowego (czyli substancji podawanej dożylnie pozwalającej na wyróżnienie naczyń krwionośnym w uzyskiwanym obrazie). Wykorzystuje się ją także przy zabiegach stentowania (udrażniania) naczyń [1]. Jest to więc badanie o znacznym stopniu inwazyjności, którego nie można przeprowadzać u każdego pacjenta (np. z uwagi na możliwość uczulenia na środek kontrastowy) [3].
Rezonans magnetyczny jest stosowany rzadziej w ostrej fazie udaru, dotyczy głównie podejrzenia wystąpienia uszkodzeń w częściach mózgu położonych u podstawy czaszki (które trudniej jest pokazać w innych metodach). Badanie takie trwa zwykle dłużej niż tomografia, wiąże się z większymi kosztami oraz nie obejmuje części pacjentów (np. z implantami metalowymi w ciele czy niemogących wytrzymać dłużej w bezruchu) [3].
Trzy wymienione wyżej metody stanowią pewien standard przy diagnozie udaru niedokrwiennego [2]. Czasem jednak są one poszerzane o inne metody. Może to nastąpić np. wtedy, gdy któraś z metod standardowych nie może być u pacjenta zastosowana lub gdy określony ośrodek medyczny wypracował dodatkowe protokoły postępowania adekwatne w określonym przypadku.
Doskonałym przykładem może być w tym wypadku badanie oceniające ukrwienie mózgu – ultrasonografia dopplerowska [1] naczyń zewnątrzczaszkowych (tętnice szyjne doprowadzające krew do obu półkul mózgu) oraz wewnątrzczaszkowych (naczynia rozprowadzające krew w obrębie poszczególnych tkanek mózgu). Badanie to jest mało inwazyjne (może być więc stosowane u osób, które nie mogły zostać poddane badaniu angiografii), szybkie do przeprowadzenia oraz pozwalające na ocenę skuteczności stosowanego leczenia. Jednak jego przydatność ograniczona jest z uwagi na znaczenie doświadczenia osoby badającej oraz grubości tzw. okien kostnych w czaszce badanego (u około 15% badanych uniemożliwiających zastosowanie metody) [3].
Literatura:
[1] Kaźmierski, R., Nowiński, W.L. (2008). Metody neuroobrazowania w diagnostyce udaru niedokrwiennego mózgu. Polski Przegląd Neurologiczny, t. 4, suplement A.
[2] Lasek, W., Serafin, Z. (2005). Neuroobrazowanie wczesnego okresu udaru mózgu. Choroby Serca i Naczyń, t. 2, nr 4, 214-224.
[3] Okrój-Lubecka, J., Szurowska, E., Kozera, G. (2015). Metody neuroobrazowania ostrej fazy udaru niedokrwiennego mózgu w praktyce klinicznej. Forum Medycyny Rodzinnej, t. 9, nr 6, 460-470.
