/

Pamięć różne ma oblicza

Deficyty pamięciowe są najszybciej zauważanym przez otoczenie symptomem pogorszenia funkcjonowania poznawczego. W wywiadzie klinicznym z rodziną osoby po udarze często pojawia się informacja o tym, że bliski nie pamięta wielu rzeczy, w tym np. jak coś się nazywa. Ten ostatni przypadek zasługuje na szczególną uwagę, gdyż często tego typu trudności mylone są z anomią, czyli zaburzeniem językowym związanym m.in. z afazją, a nie stricte z zaburzeniami wydobycia śladów pamięciowych. Stąd bardzo ważne jest określenie defektu podstawowego i wyciągnięcie wniosków, czy obserwowane trudności mają faktycznie związek z zapamiętywaniem.

Pamięć możemy podzielić ze względu na czas przechowywania, rodzaj zapamiętywanych treści czy modalność, za pomocą której kodujemy nowe informacje. W taki też sposób wyróżniamy pamięć krótkotrwałą, długotrwałą, deklaratywną, niedeklaratywną, semantyczną, proceduralną, operacyjną, wzrokową czy słuchową. System pamięci jest bardzo złożony i choć jego elementy są ze sobą powiązane, to mogą również działać od siebie niezależnie. Przypadki osób z uszkodzeniem mózgu pokazują niezliczone warianty zaburzeń amnestycznych.

Seniorzy z chorobami neurodegeneracyjnymi do późnego okresu mają zachowaną pamięć długotrwałą dotyczącą zdarzeń autobiograficznych sprzed kilkudziesięciu lat. Natomiast imiona nowo poznanych osób bądź odwiedziny bliskich w ostatnim tygodniu to momenty, które nie będą możliwe do utrwalenia. U osób z uszkodzeniami mózgu różnego pochodzenia mamy zazwyczaj do czynienia z globalnymi zaburzeniami amnestycznymi, w których pacjent nie jest w stanie przywołać ani treści dawno utrwalonych, ani tych świeżych. Dodatkowo sam proces uczenia się jest znacznie spowolniony, przez co możliwości nabycia nowych informacji są ograniczone. W lżejszych przypadkach deficyty obejmują wybrane podsystemy pamięci bądź ich pojedyncze procesy. Pacjent ma np. zachowaną zdolność przyswajania nowych treści, lecz nie potrafi ich samodzielnie wydobyć. Chory prawidłowo różnicuje i rozpoznaje nowe treści od wcześniej prezentowanych, co wskazuje, że ślad pamięciowy ulga konsolidacji, ale nie jest on na tyle wyraźny, by móc go z pełnym przekonaniem wygłosić samemu.

U osób po wypadkach komunikacyjnych, udarach mózgu czy resekcjach guzów, gdzie uszkodzeniu zazwyczaj ulegają obszary od przodu ku bocznym częściom mózgu (płaty czołowe, część ciemieniowych oraz skroniowe), zaburzenia pamięci są często obserwowane. Większość z nich ulega częściowemu samoistnemu wycofaniu, a reszta, na skutek odpowiednich działań terapeutycznych, poprawie. By poznać ich dokładną specyfikację i dobrać odpowiednie metody treningu i/lub ich kompensacji, niezbędna jest wnikliwa diagnostyka neuropsychologiczna.

Agnieszka Kowalska
Agnieszka Kowalska
psycholog z wielką pasją, realizujący się w dziedzinie neuropsychologii. Zgłębia związek między ludzką psychiką, umysłem a ciałem. W pracy kieruje się kreatywnością, tworząc spersonalizowaną terapię neuropsychologiczną z uwzględnieniem bagażu emocjonalnego pacjentów, co umożliwia rozbudzanie w nich ducha walki. Niektórzy twierdzą, że leczy głosem.