/

Osoba z afazją/zaburzeniami funkcji poznawczych na uczelni wyższej?

Wypadki, nowotwory, udary dopadają ludzi w różnym momencie życia. Czasami zdarza się, że u młodego człowieka w trakcie studiów lub jeszcze przed ich rozpoczęciem dochodzi do uszkodzenia mózgu. W związku z tym pojawiają się określone trudności językowe, poznawcze, pamięciowe, a w głowie kiełkuje myśl o rezygnacji z nauki.

Afazja i zaburzenia funkcji poznawczych a uczelnia

Wbrew pozorom osób z trudnościami z komunikacją językową lub zaburzeniami funkcji poznawczych jest na uczelniach całkiem sporo. Oczywiście o powodzeniu i pozytywnym ukończeniu studiów decyduje wiele czynników indywidualnych, np. głębokość uszkodzenia mózgu i czas, jaki upłynął od momentu zachorowania. Jeżeli jednak student funkcjonuje samodzielnie, to przy szybkim zgłoszeniu swoich potrzeb odpowiedniej jednostce do spraw osób z niepełnosprawnością na swojej uczelni może uzyskać adekwatne i racjonalne wsparcie. Warto tu zaznaczyć, że wsparcie udzielane jest także osobom, które nie posiadają jeszcze orzeczenia, a jedynie wypis ze szpitala lub opinię neuropsychologa czy neurologopedy.

Kto zajmuje się udzielaniem wsparcia na uczelniach?

Na każdej uczelni publicznej i prywatnej działa jednostka lub osoba wspierająca osoby z niepełnosprawnością. W przypadku dużych uczelni są to BON (Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych), DON (Dział Osób Niepełnosprawnych), Pracownia adaptacji procesu kształcenia. Duże uczelnie mają ponadto pełnomocników wydziałowych ds. osób z niepełnosprawnością. Na mniejszych uczelniach lub uczelniach prywatnych należy szukać pełnomocnika ds. osób niepełnosprawnych.
To właśnie ta jednostka lub osoba udzieli osobie zainteresowanej wszelkich informacji dotyczących wsparcia, jakie można wdrożyć w przypadku określonych deficytów poznawczych/językowych.

Jakie dokumenty są potrzebne?

  • orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (jeżeli już jest wyrobione);
  • opinia od neurologopedy lub neuropsychologa wskazująca trudności studenta z propozycją możliwych i racjonalnych adaptacji, dostosowań.

Na jakie wsparcie może liczyć student?

  1. Różne uczelnie dysponują różnymi rodzajami oferowanego wsparcia, dlatego zawsze należy dopytać, co oferuje konkretna uczelnia.
    Transport na zajęcia – głównie dla osób na wózkach, ale bywają wyjątki (UW, UJ, UWM, UPH w Siedlcach i inne).
  2. Dłuższy czas i więcej książek w bibliotece (na każdej uczelni). Czasami Asystent Biblioteczny, który pomoże w wynajdowaniu książek (UG, UKW w Bydgoszczy).
  3. Specjalne zajęcia rehabilitacyjne zamiast klasycznego wf-u.  Opcjonalnie możliwość zdawania wf-u w formie egzaminu teoretycznego. NIE DA SIĘ ZWOLNIĆ Z WF-u!!!
  4. Wypożyczalnia sprzętu – laptopy, urządzenia lektorskie, oprogramowanie (uczelnie powoli się z tego wycofują).
  5. Pracownia dokonująca adaptacji materiałów, np. tworzenia dźwiękowych notatek do słuchania, jeżeli zachodzą trudności z samodzielnym czytaniem.
  6. Indywidualne lektoraty językowe zamiast zajęć w dużej grupie.
  7. Asystent dydaktyczny – osoba robiąca notatki na zajęciach, wspierająca w szperaniu w książkach, pomagająca z przemieszczaniem między zajęciami  i w uczeniu się. Na ogół student z tej samej grupy (taka osoba będąca asystentem otrzymuje wynagrodzenie od uczelni).
  8. Wsparcie psychologiczne.
  9. Zajęcia logopedyczne.
  10. Szkolenia z obsługi sprzętu specjalistycznego i oprogramowania specjalistycznego.
  11. Adaptacja procesu kształcenia:
    1. Czas na egzaminie przedłużony o 50%;
    2. Pisanie egzaminu w osobnej sali (np. dla osób z zaburzeniami koncentracji uwagi);
    3. Pisanie egzaminu/zaliczenia z powiększoną, dostosowaną czcionką lub na laptopie. Jeżeli to konieczne, wsparcie w postaci asystenta podczas zdawania egzaminu;
    4. Zmiana formy egzaminu z pisemnej na ustną lub odwrotnie;
    5. Rozłożenie sesji egzaminacyjnej na dłuższy okres ze względu na wolniejsze tempo nauki;
    6. Udostępnianie przez wykładowców i prowadzących materiałów, skryptów z zajęć z wyszczególnieniem istotnych elementów materiału niezbędnego na egzaminie;
    7. Udostępnianie studentowi prezentacji lub konspektów prezentacji (na ogół taka możliwość zachodzi, gdy na uczelni nie ma asystentów dydaktycznych).
  12. Pomoc materialna – stypendium socjalne (przy niskich dochodach) lub stypendium specjalne (należy posiadać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności).
  13. Pierwszeństwo w staraniu się o akademik (konieczne jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności).
  14. Wsparcie w kształceniu z programem Aktywny Samorząd realizowanym przez MOPS, MOPR, GOPS, PCPR.

NAJWAŻNIEJSZE!

  • Bądźcie samodzielni (mama/partner może pomóc, ale to student ma załatwiać, rozmawiać).
  • ABSOLUTNIE nie podkreślajcie w kółko faktu posiadanej niepełnosprawności, to naprawdę słabo wygląda i nie robi dobrego wrażenia.
  • Wykładowcy i prowadzący rzadko mają wiedzę dotyczącą zaburzeń funkcji poznawczych, dlatego nie rozumieją waszych potrzeb.
  • Niepełnosprawność nie zwalnia z samodzielności, terminowości, zapobiegliwości i dogadywania się z ludźmi (prowadzącymi).
  • Roszczeniowość zabija chęć pomagania komukolwiek.
  • Wykładowca ma prawo nie zgodzić się na pewne adaptacje, wy możecie jednak negocjować, prosić i przekonywać, najlepiej przy wsparciu osoby ds. osób niepełnosprawnych.
  • Jednostka/osoba wspierająca osobę z niepełnosprawnością na waszej uczelni naprawdę chce wam pomóc. Nie będzie jednak pisać za was podań (ale może je opiniować) i wnikać w waszą sytuację materialną (to nie jest MOPS).
Izabela Olejniczak Pachulska
Izabela Olejniczak Pachulska
dyrektorka fundacji, neurologopeda, pedagog, trener. Jej zainteresowania są skupione na budowaniu modelu holistycznej pomocy osobom z afazją. Autorka programu „chóru osób z afazją”, posiada certyfikat osoby towarzyszącej do pracy z seniorami wg M. Montessori wydany wspólnie przez Polskie Stowarzyszenie Montessori wraz z Institut fur Lebensbegleitendes Lernen w Wiedniu, trener SCA™ (Supported Conversation for Adults with Aphasia) przy Institute of Aphasia w Toronto, trener funkcji poznawczych Instrumental Enrichment (EI).