Afazja czuciowa, płynna, szumiąca potokiem wielu słów. Dominującym deficytem są zaburzenia rozumienia. O tej afazji każdy słyszał, każdy czytał o niej w literaturze przedmiotu i wszędzie zwraca się uwagę na uszkodzone rozumienie, trudności ze słuchem fonemowym. W tego typu deficytach językowych nieustająco podkreśla się głównie to, że to zdrowy odbiorca nie rozumie chorego z afazją. Jednak czy naprawdę my, terapeuci i badacze, musimy być tak przebrzydle egocentryczni?
Repeta z komunikacji
W komunikacji, w nadawaniu komunikatów istnieją odbiorca i nadawca oraz wspólny dla nich kod przekazu informacji. Odbiorca musi zrozumieć nadawcę, ale i nadawca musi zrozumieć odbiorcę! Dobrą rozmowę cechuje zaś to, że i nadawca, i odbiorca są w tym komunikacie równorzędni, a przepływ informacji odbywa się w obie strony. Tak jak przedstawiono to na rycinie poniżej:Niestety. W praktyce terapeutycznej komunikacja nie zachodzi dwutorowo w obu kierunkach. Gdy badamy chorego z afazją, niezależnie jakim narzędziem, sprawdzamy zawsze, w mniej lub bardziej bezpośredni sposób, to, jak osoba z afazją zrozumiała nas. Jako terapeuci nierzadko zalewamy pacjenta/klienta treścią. Zamiast sprawdzać, czy i my rozumiemy badanego/trenowanego, odpalamy kryształową kulę i skoro osoba z taką niepełnosprawnością nie zrobi tego, o co prosimy, stawiamy jej od razu zero z rozumienia.
Pytaj, dociekaj, zawężaj
W każdym z nas tkwi naturalna potrzeba tego, by ktoś nas zrozumiał. Ktoś „musi zrozumieć”, „rozumiesz, co do Ciebie mówię?”, „ale zrozum, że…”. Nawet w samym języku istnieje wiele zwrotów odnoszących się do rozumienia siebie nawzajem. Do tego wprost nie znosimy, gdy otoczenie nas nie rozumie.
Dlatego, drogi terapeuto:
- Przestań wreszcie nadawać!
- Zacznij w końcu słuchać!
- Poszukuj słów, które rozumiesz.
- Dopytuj, dając alternatywę albo/albo.
- Sprawdzaj, czy dobrze rozumiesz.
- Zapisuj i rysuj, by lepiej się rozumieć.
- Graj w zimno/ciepło, by osoba z afazją mogła cię nakierować na właściwą odpowiedź!
- Dbaj o wyznaczenie, określenie jednego kontekstu danej części rozmowy.
Zrozumienie tego, co chce nam przekazać chory z afazją, nie jest sprawą łatwą, jednakże to właśnie u terapeutów, jako osób mających liczne kontakty z deficytami w komunikacji, pacjent/ klient szuka zrozumienia. Ma to swoje uzasadnienie w tym, że osłuchanie się z wieloma deformacjami oraz wiedza terapeutyczna/logopedyczna sprzyjają zrozumieniu nawet zdeformowanego komunikatu. Dbajmy zatem o to, by samemu także wyjść naprzeciw zrozumieniu, a nie tylko wymagać zrozumienia u innych, tym bardziej jeśli ich umiejętności w tym zakresie są ograniczone.
Istotą komunikacji jest bowiem słuchać i być słuchanym. Realizacja tej podstawowej potrzeby jest bardzo ważna, dla każdego. Zaspokajanie tej potrzeby u osoby z zaburzeniami rozumienia jest szczególnie istotne, gdyż prowadzi do wyciszenia, ogranicza zalewanie treścią słowną, redukuje napięcie i agresję oraz sprzyja budowaniu relacji terapeutycznej. Przede wszystkim zaś pozwala odbudowywać kompetencje mowy dialogowej oraz niekiedy po wielu miesiącach pokazuje choremu, że w końcu jest ktoś na świecie, kto chce słuchać i rozumie, o co chodzi!
